Tëthönylajanyany dë Alɛl

Tëthönylajanyany dë Alɛl ee lɔ̈k tɔ̈alɔŋ paguot ku pacuɔl në Paguot Thudän. Tuɛnyëdeŋ ku ciëkëpinykɔ̈u : Piny ë Paguot Thudän athuth alɔŋ parutbak tënë atëk ë piny Nile-Congo te lɔŋ toc Bahr el Gazal. Atëk kënë ee loi rot ërin tëthönylajanyany dë alɛl ë pek 800 – 1.000 m adɛ̈kdiɛtnhom ku anɔ̈ŋ nhïïmgät ɣetnhial 1.700 m. Dëŋtuɛny tëthönylajanyany dë alɛl nhom nhial ajuec tënë dëŋtuɛny ɣɔ̈n tɔ̈piiny nɔŋic tiɔm dɔ̈k ku tooc ë bor. Kër dëŋ ee jɔk pɛnëdhiëc agut pɛnëthiäärkutök. Tuɛnydeŋ ë ruonic acït 700 – 900 mm. Piu deŋ aa kuërwei tëthönylajanyany dë alɛl bïk la toocic ke kuany wɛ̈ɛ̈riic kë yiic bɛn la tek apoukwɛ̈ɛ̈r toociic. Tiɔm tëthönylajanyany dë alɛl acie piu jiic apath, abaŋdit piɛ̈u ë deŋ aa kuërwei bïïk la piiny ë boriic. Tiɔp ku Walŋok : Tëthönylajanyany dë alɛl acï cäk kaya ërin tiɔmden alɛl ye yök lɔ̈kde yïc, ee tiɔm yem ku acïe path kekë puɔ̈r ɣɔ̈n juëciic. Piny alɔŋ parut ku pabak tënë tëthönylajanyany dë alɛl anɔŋ tiɔm col naŋic ɣɔɔr ku bäk la noon ku ee lac bor. Na la dëŋ tueny kë tiɔm col ee wac ku loi la këny bë yic riɛl. Tëthönylajanyany dë alɛl nhom anɔŋic tiim juëc ku la keny apuɔlic thïn. Kɔc ku käŋ ë pïïr : Kɔc ciëŋ tëthönylajanyany dë alɛl aa jam thɔ̈k Bantu ku kɔc ciëŋ piiny ë bor aa kɔcënailkɔ̈u e muk läiyemac ku apur piuëdeŋ, apur rap, awou, ku bampara. kɔ̈th kɔ̈k loi ëröt ayekë pur döm tök, Liɛ̈ɛ̈m moik, muguak, nyöm, akuem, guöm, manga, aleemuun ku abtek. Tïit aya aye yök roor ku tïïm teak aye com.