Akutmatic Apirïka

Akutmatic Apirïka (AA) ee akut pandïtlaau-yic nɔŋic pamaactök ka55 ku yen atɔ̈ në pandïtlau de Apirïka. Akutmatic Apirïka eeyee loi Pɛɛinïn 26 Pɛnëdhiëc runë 2001 në Addis Ababa, Ethiopia. Akutmatic Apirïka acï loi kubë Akutajuɛɛr de Mätic Apirïka (AAMA) lökic ku eeyee loi aye Pɛɛinïn 25 Pɛnëdhiëc runë 1963 në Addis Ababa kɛɛm miir ka32 cë thäny. Käcïtak thïëkbëtɛɛmiic de Akutmatic Apirïka aayeke täkic në Amatnhom Matic Apirïka, amat aye loi arakrou në ruontökic kaam bänypamaac ku mïïr de pamaactök. Ɣönpamatnhom de Akutmatic Apirïka, Akutnɔŋluɔi de Apirïka, aake tɔ̈ në Addis Ababa.

Akutmatic Apirïka anɔŋ tëcït tïmëtïmdä 1 ke kɔc ku Akuën de Käŋbeiëbɛ̈n Ruɔ̈ntökic (AKR [GDP]) $ tïmëtïmëtïmdä 5, dïtëpinyë aayee tïmëtïm 29 km2, ku anɔŋ tëcïkök pinynhomëbɛ̈n atɔ̈thïn nɔŋic Panliɛ̈tdït ku jɔl yaa Nail. Thookthiëkic yenëkë jäm anɔŋ Arabic, English, French, Portuguese, Spanish, Swahili, ku jɔl yaa thook kɔ̈k de Apirïka. Akïnythin Akutmatic Apirïka, kanɔŋ abɛk cemën Akut de Dɔ̈ɔ̈r ku Tiitënyin ku jɔl yaa Ɣönlööŋ Apirïkaëbɛ̈n.

Käthɛɛr

Käthɛɛr de Akutmatic Apirïka agöc tënë Amatnhomjuääc Tueŋ de Pamaac Nhomlääu de Apirïka yen cï loi në gën Accra, Ghana, mënëye Pɛ̈inïn 15 agut 22 Pɛnëŋuan runë 1958. Amatnhom eeyee ku thëm kubë Apirïka matic, cëmenë cenë Akutajuɛɛr de Matic Apirïka (AMA) cak eeyee Pɛinïn 25 Pɛnëdhiëc runë 1963, ku Wut Määcëkäŋ Apirïka, yen cï cak në runë 1981.

Aye manyieny luël lɔ̈ncï Akutajuɛɛr de Mätic Apirïka (AMA) akëc käjuɛ̈c lui bë yinyrän de mïthbai de Apirïka gël kekë nhomlääuken tënë duŋɛ̈ɛ̈rken wëlabäänyic, ku ayeki cɔɔl akolkol keye “Akut de Bänyriɛl”. Atɛɛk kubë Akutmatic Apirïka cak acï jaalbenë bɛɛrpiny në runë 1990 në ŋɔ̈ɔ̈r de bɛ̈nypamac de Libya yee cɔɔl Muammar al-Gaddafi.